Zapraszamy do Gminy Jadów

Gmina Jadów położona jest w południowo-wschodniej części Równiny Wołomińskiej, nad rzeką Liwiec i Osownicą. Gmina ma charakter rolniczy i graniczy z gminami przynależnymi do powiatu wołomińskiego, wyszkowskiego i węgrowskiego, tj.:

• od zachodu z gminą Tłuszcz (powiat wołomiński) oraz z gminą Zabrodzie (powiat wyszkowski),
• od wschodu z miastem i gminą Łochów, gminą Korytnica (powiat węgrowski),
• od południa z gminą Strachówka (powiat wołomiński),
• od północy z gminą Wyszków (powiat wyszkowski).

Największą miejscowością w gminie jest Jadów będący siedzibą władz gminy, a także większości lokalnych instytucji. Tutaj znajduje się najwięcej placówek handlowych i usługowych oraz jednostek gospodarczych.
 
W skład gminy wchodzi 28 sołectw. Z uwagi na stosunkowo czyste rzeki, sosnowe lasy, które zajmują ok. 28,7% gmina jest szczególnie atrakcyjna pod względem turystycznym. Powierzchnia gminy wynosi ok. 11 678 ha.
 
 

Zabytki :

Sanktuarium w Jadowie
Jest to trzeci kościół w Jadowie, wybudowany w 1882r. w stylu neogotyckim, jednak fragmenty budowli wskazują na styl neoromański.

Znajduje się przy północno wschodnim narożniku rynku. Orientowany w kierunku ziemi świętej. Wybudowany na planie krzyża łacińskiego z węższym prezbiterium zamkniętym trójbocznie, po bokach prezbiterium znajdują się dwie zakrystie. Układ przestrzenny bazylikowy. Nad całością budowli góruje wieża na planie kwadratu. Konstrukcja budowli wykonana jest z cegły wypalanej, częściowo tynkowanej. Otynkowane są wieżyczki, portal, skarpy, łuki podokapowe, gzymsy i obramienia otworów. Całość wsparta na podmurówce z cegły i ciosów granitowych. Drzwi wejściowe dwuskrzydłowe, z  półkolistym nadświetlem, poprzedzone są  czterema schodkami i otoczone  portalem z kolumnami. Nad głównym wejściem umieszczona jest figura Matki Boskiej, przy niej znajdują się dwa półkoliste okna w formie biforium, wyżej umieszczone są kolejne dwa okna w formie triforium. W górnej kondygnacji wieży znajduje się okno osłonięte żaluzjami. Hełm obeliskowy, smukły ze świetlikami. W zwieńczenie hełmu znajduje się krzyż łaciński z glorią. Dach nad korpusem głównym  i zakrystiami – dwuspadowy  z przyporami nad nawą  boczną, natomiast nad prezbiterium dwuspadowy. Namiotowy nad zamknięciem. Czteroprzęsłowa nawa główna poprzedzona jest kruchtą i chórem, nawy boczne oddzielone półkolistymi arkadami wspartymi na filarach. Sklepienie krzyżowo – żebrowe.

15 września 2013r. arcybiskup warszawsko-praski Henryk Hoser podniósł kościół w Jadowie do rangi Sanktuarium „Świętego Krzyża”. W Sanktuarium od 1893 roku znajdują się relikwie Krzyża Chrystusa ofiarowane przez ks. Kardynała Mieczysława Ledóchowskiego - metropolitę poznańskiego i gnieźnieńskiego, prymasa Polski w latach 1866–1886 i prefekta watykańskiej Kongregacji Rozkrzewiania Wiary.

Sanktuarium w Jadowie jest jedynym miejscem na terenie diecezji warszawsko-praskiej i jednym z nielicznych w Polsce, z autentycznymi relikwiami Krzyża, na którym umierał Chrystus.
 
Zespół dworski w Jadowie
Zespół dworski położony jest na południowym skraju miejscowości z dojazdem od ulicy Jana Pawła II. Zespół zachowuje wygląd z czasu gruntownej przebudowy po 1860 roku przez rodzinę Kotarbińskich, ówczesnych właścicieli majątku. Kotarbińscy władali majątkiem do 1945 roku, kiedy to majątek przejęto na Skarb Państwa i zamieniono na gospodarstwo rybackie.

Po 1956 roku niemalże w całości wycięto park otaczający zabudowania dworskie. Otoczony polami uprawnymi od zachodu, od południa zespołem stawów rybnych, od wschodu zaś łąkami nad rzeką Osownicą. Zajmuje teren zbliżony do prostokąta, podzielony na mniejsze funkcjonalnie zróżnicowane obszary. W części środkowej, głównej opartej o główny dojazd do zespołu zlokalizowano dwór. Całość od północy zamykają spichlerz i obora stojące obok siebie prawie w jednej linii. Z parku pozostała nieliczna zieleń, zachowało się m.in. kilka kasztanowców, a z dawnej kompozycji parkowej zachowały się dwa stawy oraz częściowo układ drożny.

Dwór zwrócony jest frontem, przed którym znajduje się owalny gazon. Jest on wzniesiony z cegły i obustronnie tynkowany. Podłogi i stropy są drewniane. Więźba dachowa drewniana krokwiowo-stolcowa. Dach kryty blachą ocynkowaną. Wzniesiony na planie wydłużonego prostokąta, z ryzalitem - wystawką od frontu. Od strony wschodniej i zachodniej znajdują się niskie dobudówki tzw. wiatrołapy. Bryła jest niepodpiwniczona, parterowa, z użytkowym poddaszem, nakryta dachem naczółkowym z lukarnami. Dwukondygnacyjna wystawka od frontu nakryta dachem dwuspadowym o kalenicy prostopadłej do głównego.
 
Borki - parkowa pozostałość po dworze
Dawniej w Borkach mieściło się założenie dworskie z początku XIX wieku, z którego do obecnych czasów zachował się tylko park. Znajduje się on w środkowej części wsi, po wschodniej stronie drogi biegnącej przez wieś i łączącej Borki z Jadowem. Dawne budynki zostały rozebrane i przebudowane. Częściowo z odzyskanego po nich materiału, wzniesiono współczesne budynki.

Park położony jest na terenie dosyć płaskim, lekko opadającym w stronę wschodnią, ku strumieniowi płynącemu z południa na północ. Posiada kształt zbliżony do prostokąta. Od strony zachodniej ogranicza go droga przez wieś; od strony północnej sąsiednie siedlisko i łąka; od strony wschodniej strumień za którym znajdują się łąki; od strony południowej jest pole orne oraz sad. Dawna kompozycja parkowa uległa częściowemu zatarciu. Do nielicznie zachowanych elementów dawnej kompozycji zalicza się dwa stawy w części wschodniej oraz lipową aleję wjazdową w części zachodniej, w pobliżu której ustawiono monumentalny krzyż z czerwonego granitu. Drzewostan w parku jest urozmaicony ze zdecydowaną przewagą drzew liściastych, wśród których dominują: lipy, jesiony, klony, olsze czarne, grochodrzew. Iglaki reprezentowane są przez dziewięć okazałych świerków. Wśród krzewów ozdobnych przeważa bez i śnieguliczka.
 
Zawiszyn  pozostałości XVI – wiecznego założenia obronno-rezydencjonalnego.
Wieś Zawiszyn założona została przez Mikołaja Zawiszę, starostę liwskiego i kamienieckiego w latach 50-tych XVI wieku (w 1565 roku). Królowa Bona nadała mu 10 włók lasu, na których powstała wieś i folwark, w skład którego wchodziły dwór, sadzawki oraz młyn na Liwcu (zwanym wtedy „Liwczem”). Obecnie głównym elementem założenia jest nasyp o wysokości około 3 m porośnięty gęstymi krzewami, wśród których przeważają lilaki. Na tym wzniesieniu niegdyś zlokalizowany był dwór. Otacza go wypełniona wodą owalna fosa o szerokości 5-6 m. Na szycie kopca znajdują się pozostałości dawnych wykopów oraz niewielka, murowana kapliczka. Miejsc to zwane jest  przez okolicznych mieszkańców „Kopcem”.
Do naszych czasów dotrwało jedynie założenie obronne, czyli pozostałości ziemnych obwałowań  oraz wybudowany znacznie później, bo pod koniec XIX wieku ośmiorak, będący częścią założenia dworskiego.  Na zachód i północ od  założenia obronno rezydencjonalnego znajdował się park, w którego północnej części można odnaleźć staw. W parku znajdowała się rządówka.
Badania archeologiczne wykazały obecność licznego materiału ceramicznego oraz cegieł w pobliżu kopca. O niezwykłej wartości archeologicznej stanowią skomplikowane struktury przestrzenne powstałe na skutek różnych procesów osadniczych na przełomie późnego średniowiecz i renesansu.
Prawdopodobnie cegły oraz ciosy kamienne pochodzące z ruin dworu w Zawiszynie zostały użytego budowy kościoła p.w. Znalezienia Krzyża Św. w Jadowie. Kościół powstawał w latach 1822- 1886. Przypuszczalnie materiał budowlany mógł być użyty również przy budowie kościoła w Kamionnej.
 
Szewnica - zespół gorzelni
Jedynym zespołem o funkcji przemysłowej w Gminie Jadów jest zespól gorzelni w Szewnicy. Położony na nieznacznym wyniesieniu terenu, w otoczeniu łąk od południa; drogi do Szewnicy, za którą jest zabudowa siedliskowa od zachodu. Od północy i wschodu otoczony jest polami uprawnymi i częściowo siedliskami. Zespół budynków produkcyjnych i magazynowych gorzelni został generalnie przebudowany, oryginalną bryłę zachował jedynie czworak, pochodzący jak cały zespół z 2 pół. XIX wieku. Czworak został usytuowany tuż przy drodze do Szewnicy, zwrócony do niej frontem. Wzniesiony z cegły palonej, nie otynkowany na rzucie prostokąta o dwutraktowym układzie wnętrz. Bryła prostopadłościenna nakryta dachem dwuspadowym o połaciach z dachówki palonej. Otwory drzwiowe i okienne prostokątne zakończone łukiem odcinkowym. Drzwi jednoskrzydłowe deskowe z nadświetlem. Okna dwuskrzydłowe sześciopolowe, niektóre nowe.
 
Budownictwo lokalne
Do czasów obecnych przetrwały tylko nieliczne przykłady drewnianego budownictwa regionalnego. W przeszłości właśnie taki rodzaj zabudowy przeważał wśród zabudowy tego terenu. Charakterystycznym układem zabudowań wiejskich jest usytuowanie na planie czworokąta oddzielnie wszystkich budynków w zagrodzie. Budynek mieszkalny zawsze ustawiony jest szczytem bądź frontem do drogi, w odległości kilu do kilkunastu metrów od niej. W układzie zabudowań gospodarskich widoczny jest pewien schemat, a mianowicie najbliżej domu sytuowane są spichlerze, następnie obory, chlewy i stajnie,  najdalej odsunięta jest stodoła będąca zamknięciem siedliska od strony przeciwnej.
Dominującym na tym terenie typem konstrukcji, jest konstrukcja zrębowa. Podwalina dębowa zwęglona na nakładkę lub obłap. Konstrukcja opiera się na luźno ułożonych kamieniach polnych  lub podmurówce z cegły. Więźba dachowa zazwyczaj o konstrukcji krokwiowo – jętkowej. Znacznie rzadziej spotykana jest konstrukcja sumikowo - łątkowa do wznoszenia zrębu, wyłącznie w budynkach gospodarczych. Przeważają domu szerokofrontowe, dwa ciągi wnętrz rozplanowane równolegle do osi wzdłużnej budynku.   Przykładem tego typu budynków jest np. dom nr. 51 w Mieszadłach, 13 w Strachowie oraz 94 w Szewnicy. Najczęściej spotykane są domy półtoratraktowe, składające się z jednej izby o szerokości równej szerokości budynku oraz dwóch przyległych do niej pomieszczeń pełniących funkcję sieni i komory np. dom nr. 34 w Strachowie, i 26 w Szewnicy. Typ budynku jednotraktowego spotykany jest w gminie Jadów niezwykle rzadko. Przykładem tego typu budownictwa mogą być domy nr 56 i 57 w Starowoli. Na terenie gminy przeważają budynki o dachach dwuspadowych ze szczytami wybijanymi deskami w układzie pionowym. Przy dachach tego typu częste są ozdobne zakończenia krzyżujących się wiatrownic (zaczerpnięte z budownictwa regionalnego Kurpi). Znacznie rzadziej spotykane są domy z dachami dwuspadowymi, z naczółkami np. dom nr 18 przy ul. Świerczewskiego w Jadowie, oraz  przy ul. Poniatowskiego 32 w Urlach. W budownictwie tego regionu często pojawiają się geometryczne motywy zdobnicze umieszczane głównie na szczytach domów, listwach podokapowych, nad drzwiami i nad oknami. Tak zdobiony jest min,: budynek nr 51 w Myszadłach, nr 32 w Podbalach oraz nr 94 w Szewnicy.
W Urlach oraz w okolicach tej miejscowości często spotykane są pensjonaty i budynki letniskowe. Pensjonaty charakteryzują się obszernym rozplanowaniem, urozmaiconymi  gankami i wystawkami, zazwyczaj są dwukondygnacyjne.
Budynki magazynowo – składowe są zazwyczaj jednokomorowe. Podwaliny budynku umieszczone są na kamieniach polnych, nad powierzchnią gruntu co zapewnia przewiewność. Stodoły zazwyczaj obrazują kierunki i rozmiary produkcji w danym gospodarstwie. Najczęściej  spotyka się stodoły z jednym klepiskiem oraz dwoma sąsiekami. Budynki inwentarskie tj. obory, chlewy i stajnie obrazują wielkość i zamożność gospodarza. Zazwyczaj wznoszone były na palnie prostokąta, szerokofrontowe o wieńcowej konstrukcji ścian.

Obelisk na placu rynkowym w Jadowie.
Obelisk poświęcony pamięci chłopów poległych w czasie starcia z policją, do którego doszło 11 listopada 1932 roku. W czasie starcia zginęły 4 osoby, a 12 zostało rannych. Nazwiska zmarłych osób znajdują się na tablicy inskrypcyjnej. Wydarzenia które upamiętnia dany pomnik przyczyniły się do demonstracji chłopów w całym kraju.
 

Cmentarze :

Cmentarz rzymsko-katolicki w Jadowie.

Rzymsko-katolicki cmentarz parafialny w Jadowie założony został na początku XIX wieku. Od tamtej pory był kilkakrotnie powiększany. Stara część cmentarza założona została na planie rąbu. Również układ alejek cmentarnych dopasowany jest kształtem do całości założenia. W momencie powstawania cmentarza nagrobki sytuowane  były dość chaotycznie, dopiero w momencie wybudowania kaplicy zaczęto sytuować nagrobki promieniście wokół kaplicy. Wśród licznych nagrobków znajdują się nagrobki hr. Zdzisława i Józefa Zamoyskich, nagrobki rodziny Ottowiczów, nagrobek rodzinny rodziny Drzewiackich i Powierżów, nagrobek Dionizego Zabokrzyckiego, Fryderyki  Kotarbińskiej oraz płyta nagrobna dr Leona Borkiewicza i ks. Stanisława Skowrońskiego.

Brama prowadząca na cmentarz została wybudowana w roku 1900, natomiast mur otaczający cmentarz w latach 60- tych XX wieku. Na terenie cmentarza znajduje się okazały starodrzew. W strukturze drzewostanu przeważają gatunki liściaste tj, kasztanowce, jesiony, klony i brzozy. Gatunki iglaste reprezentowane są przez zaledwie dwa świerki. Otoczenie cmentarza stanowią pola uprawne i łąki.
 
Kaplica cmentarna
Kaplica cmentarna wybudowana została w końcu XIX wieku, w stylu neogotyckim. Budynek na planie prostokąta wybudowany z cegły palonej, nakryty jest dachem dwuspadowym z sygnaturką w  fasadzie. Naroża są oskarpowane. Drzwi wejściowe ujęte są portalem, zakończonym ostrym lukiem. Okna boczne prostokątne zakończone ostrymi łukami. Mała zakrystia nakryta dwuspadowym dachem z dachówki znajduje się w elewacji zachodniej.
 
Cmentarz rzymsko-katolicki w Sulejowie.
            Parafia p.w. Św. Trójcy i Św. Michała Archanioła w Sulejowie została erygowana 30 stycznia 1671 roku przez biskupa płockiego Jana Gębickiego. Cmentarz znajduje się na wschodnim krańcu miejscowości. Założony został na  palnie trapezu w niedawni został powiększony w kierunku południowo-wschodnim. Ogrodzony jest metalowymi segmentami, natomiast brama wybudowana z cegły silikatowej. Główna aleja rozwidla się w kierunku południowym. Dawna aleja przebiegała równolegle do zachodniej granicy. Nagrobki zwrócone są frontami do alejek. O wartości cmentarza stanowią starsze nagrobki wykonane głównie z kutego żelaza, piaskowca oraz granitu. Do najcenniejszych należy nagrobek ks. Kaliksta Waszczuka z 1893 roku, który stanowi krzyż posadowiony na dekoracyjnym cokole z piaskowca oraz wykonany z drewna krzyż z 1904 roku na nagrobku Marianny Lewandowskiej. Na terenie cmentarza znajduje się okazały starodrzew. W strukturze drzewostanu przeważają gatunki liściaste tj, kasztanowce, robinie akacjowe, brzozy, lipy, dęby i topole osiki. Cmentarz położony jest w otoczeniu pól uprawnych.
 
Cmentarz żydowski w Jadowie.
Cmentarz prawdopodobnie został założony w połowie XIX wieku, na palnie prostokąta. Obwiedziony został wykopem i obwałowaniem. Znajduje się w lesie niedaleko szosy Jadów – Mokra Wieś. Wewnętrzny układ cmentarza został bezpowrotnie zatarty. Na terenie całego obiektu zachowało się jedynie kilka macew wykonanych z granitowych kamieni polnych lub piaskowca, z niektórych przetrwały jedynie fragmenty. Na wielu z nich zachowały się wyraźne inskrypcje w języku hebrajskim. W centralnej części wydzielonej niską podmurówką, znajdują się resztki grobowca, kilka macew oraz cenotaf -  grobowiec pozorowany (ku pamięci Berty i Rubina Berensztein, zamordowanych podczas wojny). Cmentarz porośnięty jest lasem sosnowym z rzadkim podszyciem, w którym dominuje jałowiec.
 
Cmentarz osadników Szkockich
Unikatowy w skali kraju cmentarz położony jest w lesie. Granice oraz struktura przestrzenna założenia zostały całkowicie zatarte. Do czasów obecnych zachowało się jedynie kilka nagrobków min. nagrobek Waltera Govenlocka wykonany z potężnego granitowego głazu narzutowego z dobrze zachowaną odlaną z żelaza stylizowaną na zwój pergaminu tablica z inskrypcją.
Innym dobrze zachowanym nagrobkiem jest mogiła Katarzyny z Carviów Hay. Jest to filar na palnie prostokąta, wykonany z szarego piaskowca. Składa się z dwustopniowej podstawy oraz dwukondygnacyjnej nadstawy zakończonej krenelażem. Cały cmentarz porośnięty jest przez sosny i robinie akacjowe oraz bujnie rozrośnięte krzewy lilaków i dzikiej róży.
 

Kapliczki przydrożne.

 
Na terenie gminy występują kapliczki w formie filarów wybudowane na palnie kwadratu bądź prostokąta, najczęściej murowane i częściowo tynkowane. Na cokole wybudowany jest filar z przeszklonymi wnękami, w środku z obrazami lub rzeźbami osób boskich lub popularnych świętych. Zazwyczaj nakrywane są dachami dwuspadowymi Na przecięciu kalenic znajdują się dekoracyjne krzyże wykonane z odlewanego żeliwa lub kute z żelaza.

Kapliczka w Starowoli z 1900 roku, ma postać granitowego słupa, w przeszklonej niszy znajduje się wizerunek Matki Boskiej, a poniżej napis „BŁOGOSŁAW NAS”.
Kapliczka w Zawiszynie Z 1908r., ustawiona na szczycie kopca. Ma formę czworobocznego słupa z wnękami na przeciwległych ścianach. W nich umieszczone są obrazy przedstawiające Matkę Boska. Przykryta jest czterospadowym metalowym dachem zwieńczonym odlanym krzyżem.

 Do ważnych obiektów należy zaliczyć kapliczkę przydrożną w Strachowie. Jest to obelisk w formie kapliczki słupowej został ustawiony w okresie międzywojennym. Posiada oryginalną i  dość monumentalną formę. Kapliczka wybudowana z piaskowca z przeszkloną wnęką w której znajduje się obraz matki Boskiej z Dzieciątkiem na lewej ręce. Upamiętnia odparcie wojsk radzieckich pod Radzyminem w 1920 roku.
 

Krzyże przydrożne

 
Do najczęściej spotykanych na terenie gminy Jadów należą krzyże przydrożne. W większości wykonane są z dekoracyjnie kutego żelaza, bądź z żeliwa i osadzone na murowanych lub kamiennych, wielostopniowych podstawach.
 
W Gminie Jadów można zobaczyć :
1.      krzyż przydrożny w Nowinkach z 1906r.,
2.      krzyż w Myszadłach z 1906r wyróżniający się swym ażurowym opracowaniem.
3.      drewniany krzyż z 1852r. w Starowoli.
4.      Krzyż w Nowinkach wykonany z różowego granitu, pochodzący z roku 1918.
5.      Obelisk w Oblach z 1935 roku, murowany pomalowany na biało z krzyżem.
6.      Krzyż w Starowoli z 1928 roku zawiera motyw liścia z wygrawerowanym „BOŻE BLOGOSŁAW NAM”
7.      Krzyż w Starowoli z 1862 roku. Jest to najstarszy z okolicznych drewnianych obiektów tego typu. Wsparty na leciwych kasztanowcach wyraża prośbę „BOŻE BLOGOSŁAW NAS”. Wyżej widnieje napis „POD TWOJE OBRONE”.
8.      Krzyż w Zawiszynie drewniany z lat 1926 / 1972 z inskrypcją wyrażającą pragnienia ludności: „BŁOGOSŁAW NASZEJ OJCZYZNIE”.
9.      Kapliczka w Zawiszynie z 1935r. z wizerunkiem Matki Boskiej
10.  Krzyż w Zawiszynie z roku 1852 Krzyż z czerwonego granitu ustawiony w roku 1918 przy drodze z Zawiszyna do Jadowa.
 

Walory przyrodnicze :

Północna część gminy została włączona w system obszarów prawnie chronionych jako Nadbużański Park Krajobrazowy wraz z jego otuliną.  Obszar Parku obejmuje fragment zwartego kompleksu leśnego oraz terenów rolnych wsi Kukawki w północno-zachodniej części gminy, natomiast otulina Parku – dolinę rzeki Liwiec na odcinku przebiegającym przez gminę, dolny odcinek doliny Osownicy, tereny rekreacyjno - letniskowe wsi Nowy Jadów, Borzymy, Urle, Iły i Strachów oraz kompleksy leśne i zespoły polno – łąkowe na północny zachód od wsi Jadów i na północ od wsi Szewnica.
W gminie występują nieliczne drzewa, uznane z racji ich wieku i wartości przyrodniczej za pomniki przyrody. Ogółem jest ich 14 stref - w Iłach, Sulejowie, Kukawkach, Jadowie, Szewnicy, Urlach, Strachowie.
Te wartości obszaru zostały uwypuklone w koncepcji krajowej sieci ekologicznej ECONET – POLSKA, w której został on uznany jako obszar węzłowy o znaczeniu międzynarodowym o nazwie: obszar Doliny Dolnego Bugu (24M). Obszar ten obejmuje dolny odcinek doliny Bugu z nieuregulowaną rzeką i rozległymi terenami zalewowych łąk i torfowisk dolinnych oraz miejscami skarpą.

Śliże (Jadów) Rezerwat krajobrazowy. Nazwa rezerwatu – Śliże, pochodzi od nazwy uroczyska leśnego, stanowiącego część dużego kompleksu leśnego zwanego Białym Ługiem. Zbiorniki wodne w rezerwacie Śliże, powstały w wyniku eksploatacji torfu. Istniejący zbiornik rozdzielony jest groblą na dwa mniejsze akweny: wschodni i zachodni. Zbiorniki wodne wraz z groblą mają powierzchnię 9,94 ha, co stanowi 22,6 % powierzchni rezerwatu.
 Na obu jeziorach stwierdza się fragmentaryczny rozwój roślinności wodnej, tworzy ją jedynie zespół „lilii wodnych”. Główną rolę odgrywają rośliny o liściach pływających po tafli wody: grzybienie białe oraz sporadycznie występujące pływacze.
Na warstwie torfowców stwierdzono występowanie czermieni błotnej siedmiopalecznika błotnego, bobrka trójlistkowego, turzycy dziobkowatej, turzycy ciborowatej, wełnianki wąskolistnej, tojeści bukietowej, karbieńca pospolitego. W dalszej kolejności występuje zbiorowisko mszysto – turzycowe, na które intensywnie wkraczają zarośla wierzby, sosny i brzozy powodując zarastanie torfowiska. Na zdecydowanej długości strefy przybrzeżnej stwierdza się wstępowanie szuwaru trzcinowego, który tworzy niemal wyłącznie trzcina pospolita, z niewielką domieszką tataraku zwyczajnego i pałki szerokolistnej Wśród zbiorowisk leśnych największą powierzchnię zajmuje trzęślicowy bór bagienny, stwierdzono także występowanie suboceanicznego boru świeżego Peucedano – Pinetum. W rezerwacie Śliże zinwentaryzowano następujące gatunki roślin objęte ochroną ścisłą: grzybieńczyk wodny i widłak jałowcowaty oraz częściową: grzybienie białe,
kalina koralowa, kruszyna pospolita, konwalia majowa.
 
Dolina Liwca PLB14002
Obszar Natura 2000 – Dolina Liwca obejmuje łączną powierzchnię równą 23 646 ha. W jego granicach znajduje się dolina Liwca od źródeł rzeki do ujścia do Bugu w miejscowości Kamieńczyk. W powiecie wołomińskim fragment ostoi znajduje się w gminie Jadów.
W dolinie Liwca dominują siedliska łąkowe i pastwiska stanowiące 50 % powierzchni obszaru, które głownie powstały na zmeliorowanych bagnach. W dalszej kolejności na 33% powierzchni występują siedliska rolnicze, natomiast lasy stanowią jedynie 24 % powierzchni obszaru. Lokalnie występują łęgi olchowe i olchowo-jesionowe, w niewielkich kompleksach leśnych dominuje sosna. Obszar Dolina Liwca został utworzony przede wszystkim dla ochrony 19 – tu następujących gatunków ptaków wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Ptasiej: bąk, bocian czarny, bocian biały, błotniak stawowy, orlik krzykliwy, kropiatka, zielonka, derkacz, żuraw, rybitwa czarna, rybitwa rzeczna, zimorodek, dzięcioł czarny, dzięcioł średni, lerka, świergotek polny, podróżniczek, pokrzewka jarzębata i ortolan. W załączniku II Dyrektywy Ptasiej wymieniono bolenia, piskorza, kozę i kozę złotawą występujące w Liwcu. Ponadto dolina jest miejscem występowania starołubu łąkowego i rzepiku szczeciniastego – roślin również wymienionych w tej Dyrektywie.
 
Ostoja Nadliwiecka  PLH140032
Ponad połowę obszaru stanowią łąki i zarośla, jedną piątą obszary rolnicze, pozostałą część lasy oraz obszar wodny rzeki Liwiec. Liwiec należy do największych dopływów rzeki Bug.
W dolinie dominują użytki zielone tworzące mozaikę z lasami łęgowymi, olsami, zaroślami wierzbowymi oraz szuwarami. Krajobraz urozmaicają pojedyncze drzewa i ich grupy. Lokalnie w wielu miejscach postępuje wtórne zabagnienie i obserwowana jest dynamiczna regeneracja naturalnej roślinności. Czynnikiem stymulującym tych procesów jest zaprzestanie użytkowania oraz działalność bobrów.
Dolina Liwca to cenny krajobrazowo i przyrodniczo kompleks przestrzenny różnych środowisk reprezentujących pełną skalę wilgotnościową siedlisk występujących w dolinie rzecznej i warunkujący ściśle określone zespoły roślin i zwierząt. Charakterystycznym elementem tutejszego krajobrazu są lasy łęgowe olszowo-jesionowe. W środkowym i dolnym odcinku Liwca wzrasta stopniowo udział i reprezentatywność nadrzecznych łęgów wierzbowych. Największe i najcenniejsze fragmenty tych lasów znajdują się poniżej Urli.
W dolnym odcinku Liwca wzrasta liczba starorzeczy. Te naturalne zbiorniki wodne są wynikiem erozyjnej i akumulacyjnej działalności rzeki zmieniającej często swoje koryta w granicach tarasu zalewowego. Starorzecza w obrębie obszaru są zróżnicowane pod względem wieku i kształtu. Powierzchnia starorzeczy jest bardzo różna i waha się od kilkudziesięciu m2 do kilku hektarów. Strome i wklęsłe brzegi tych zbiorników porastają gatunki wierzb, topola oraz olsza czarna. Wypukłe, niskie i płaskie brzegi zasiedla roślinność namuliskowa i szuwarowa, przechodząca w zewnętrzny pas zarośli, zadrzewień lub łąk. Dna najstarszych starorzeczy znajdujących się w zasięgu wód powodziowych, pokryte są osadami pochodzenia organicznego z domieszką frakcji mineralnych. Zbiorniki leżące poza zasięgiem wód powodziowych wysłane są mułem organicznym, którego zasadniczym składnikiem jest detrytus roślinny.
Dolina Liwca jest ważną ostoją dla fauny. Szczególne znaczenie ma dla ptaków i ichtiofauny. Wśród tej ostatniej stwierdzono 6 gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Siedliskowej.
Obszar to jedno z centrów występowania w województwie wydry i bobra. Po dolinie Bugu jest to najważniejsza w województwie ostoja staroduba błotnego. Dolina Liwca to jedna z najważniejszych ostoi dla populacji: poczwarówek - zwężonej i jajowatej oraz skójki gruboskorupowej. Stwierdzono tu również zatoczka łamliwego.
Dolina Liwca ma również duże znaczenie pod względem biogeograficznym. Stanowi m.in. najdalej wysunięte na północ miejsce występowania ważki lecichy białoznacznej, ważki - łątka wiosenna, chrząszcza, który w Polsce notowany był zaledwie na kliku stanowiskach. Tutaj też odkryto bardzo rzadkiego w Polsce pająka Tetragnatha reimoser  i pająka Aphileta misera.
Przeprowadzone w stawach rybnych obszaru badania wykazały duże bogactwo gatunkowe brzuchorzęsków. Znalezienie Ichthydium bifurcatum jest drugim stwierdzeniem tego gatunku w Polsce, a trzecim na świecie!
Do obszarów chronionych, uznanych jako użytki ekologiczne, należą w gminie dwa cenne ekosystemy bagienne i wodne, usytuowane na terenie Lasów Państwowych w Nadleśnictwie Łochów – Leśnictwie Urle, w sołectwie Borzymy.

Ponadto gmina Jadów leży na terenie obszaru funkcjonalnego ”Zielone Płuca Polski”.
Naturalnymi elementami systemu są węzły ekologiczne – głównie kompleksy leśne oraz korytarze ekologiczne – doliny rzeczne. Szczególną rolę odgrywają w tym obszarze wspomniany już park krajobrazowy z otuliną oraz główne doliny: dolina rz. Liwiec – korytarz ekologiczny o znaczeniu krajowym – teren wskazywany do ochrony jako obszar chronionego krajobrazu „Dolnego Liwca”, dolina rz. Osownicy – korytarz ekologiczny o znaczeniu regionalnym. Teren proponowany do ochrony jako zespół przyrodniczo-krajobrazowy. Specyficznym obszarem węzłowym jest znajdujący się w południowo-zachodniej części gminy, teren źródliskowy. Tu biorą początek wszystkie odnogi Fiszora, jak również mniejsze cieki – dopływy Kobylanki i Osownicy. Obszar wymaga ochrony polegającej na zwiększeniu jego lesistości, niedopuszczeniu do zmiany stosunków wodnych, zwłaszcza w kierunku osuszania gruntów, jak również ochrony gruntów i wód przed zanieczyszczeniami.

Inne atrakcje w Gminie Jadów :

Jadowskie Lody

Lody z Jadowa to jedna z niewielu legend, których możesz zasmakować. Prawdziwe lody, kręcone w rodzinnej firmie, na podczynne :stawie receptury strzeżonej przez nestorkę rodu Kwiatków. Wystarczy pojawić się w Jadowie w okolicach kościoła i wstąpić do lodziarni. Magia chłodnego kremu podanego na kruchym rożku pozostawi swój słodki ślad w świadomości każdego miłośnika owoców królowej śniegu.

Jadów ul. Poniatowskiego

czynne :
Pn-pt 10-18
sob i niedz. 10-19

Rzeka Liwiec :
Ma ok. 120 kilometrów długości. Jest to płytka rzeka posiada dość urozmaicone brzegi, począwszy od wysokich skarp po płaskie mielizny, przebiegające przez obszar NATURA 2000. Nad rzeką można spacerować po piaszczystych, wysadzanych wierzbami duktami. Koryto i zatoczki upodobały sobie bobry. Obszar doliny pokryty jest głównie przez łąki i pastwiska, nielicznie występują łęgi olchowe, olchowo-jesionowe i niewielkie skupiska lasów iglastych. Dolina Liwca jest cenną ostoją ptaków wodno-błotnych.

Urle :
Walorem turystycznym naszej Gminy jest miejscowość Urle - wieś letniskowa. Walorami wypoczynkowymi Urli są liczne lasy oraz rzeka Liwiec. Miejscowość leży wśród borów sosnowych. Duża powierzchnia lasów i brak przemysłu sprawiają, że ma czyste powietrze oraz nieskażone środowisko, a mikroklimat wpływa bardzo korzystnie na drogi oddechowe. Ponadto w okolicy występują źródła solanek o temperaturze 62^○C. Urle posiadają ponad stuletnie budownictwo regionalne. Ponadto są tu organizowane imprezy kulturalne cieszące się dużym zainteresowaniem, min. wieczorki z muzyką kameralną czy poezją prezentowane przez znanych ludzi.

Park w Jadowie :
W centrum Jadowa znajduje się piękny, odremontowany park, a w nim :
* siłownia zewnętrzna,
* plac zabaw dla dzieci
 

Rowerem po okolicy :

W Gminie Jadów wyznaczone są szlaki rowerowe. Do wyboru jest 5 szlaków:

• ielony “Zygzakiem z Naturą” – wiedzie malowniczymi drogami leśnymi przez pola i łąki. Będzie miłą odskocznią od bardziej uczęszczanych szlaków. Szlak rozpoczyna się wzdłuż obrzeża Nadbużańskiego Parku Krajobrazowego, po drodze będzie można zobaczyć niektóre ciekawe miejsca wymienione w dziale „Ciekawostki”. Jego przebieg poprzez tereny zielone będzie nas kierować na południe gminy Jadów i Strachówka a dalej wzdłuż gminy Poświętne do Wołomina i jego okolic. Na trasie przejazdu mogą wystąpić miejsca, w których trudniej będzie przejechać rowerem szosowym.
• Czarny “Wzdłuż rzeki Liwiec” – prezentuje piękno rzeki Liwiec, wzdłuż brzegu której został poprowadzony. Szlak doprowadzi w pobliże dwóch dużych kąpielisk oraz wielu „dzikich” zejść do wody i małych urokliwych plaż. Zaczyna się w północno-wschodnim krańcu powiatu wołomińskiego, a kończy w Paplinie, wychodząc wzdłuż rzeki na wschód poza obszar powiatu. Wszystkim użytkownikom zaleca się szczególną ostrożność, ze względu na możliwość występowania lokalnych podtopień w okresie wiosennym, a niekiedy także letnim.
• Niebieski “Szlak Wschód – Zachód przez Jadów”– szlak przecinający w poprzek gminę Jadów, prowadzący na wschód od Jadowa poza obszar powiatu aż do miejscowości Korytnica, natomiast w kierunku zachodnim, nieopodal tutejszych stawów i rezerwatu „Śliże”. Następnie poprowadzi nas drogą przez piękne pola i zasobne w grzyby lasy by otworzyć możliwość przejechania w kierunku miejscowości Tłuszcz i wsi Chrzęsne, gdzie znajduje się odrestaurowany kompleks pałacowy z XVII w. Kierując się dalej na zachód, przez Dębinki z klasycystycznym pałacem z XVIII w. i Głuchy z zabytkowym dworkiem z XVIII w., w którym urodził się Cyprian Kamil Norwid, zaprowadzi nas w kierunku Dąbrówki i Kuligowa aż nad samą rzekę Bug.
• Żółty “Pętla kolejowa”- szlak rekreacyjny poprowadzony przez tereny leśne i pola wzdłuż obu stron linii kolejowej Warszawa – Białystok. Będzie to wspaniały kilkugodzinny spacer rowerowy dla całej rodziny pozwalający na podziwianie piękna sosnowych lasów wokół Urli i umożliwiający powrót do miejsca startu po przejechaniu całego szlaku.
• Czerwony “Na Dobre” – prowadzi z północy na południe, łącząc szlaki w Urlach, Jadowie i Strachówce, kończy się w sąsiednim powiecie węgrowskim w gminie Dobre. Jest to dobry wybór dla kogoś kto zatrzymał się w Jadowie lub Urlach i chciałby zapoznać się z folklorem gminy Strachówka, a nawet pojechać dalej poza ziemie Powiatu Wołomińskiego.

www.wyprawaznaturaikultura.com.pl
 

Instytucje kultury :

 
W Gminie Jadów główną instytucją kultury jest Gminny Ośrodek Kultury w Jadowie, mieszczący się przy ulicy Jana Pawła II. W GOK odbywają się liczne zajęcia dodatkowe dla dzieci i młodzieży tj. zajęcia plastyczne, zajęcia teatralne, zajęcia wokalne, nauka gry na gitarze, sekcja tenisa stołowego i bilarda. Poza tym organizowane są dla dzieci i młodzieży corocznie zajęcia i turnieje wakacyjne oraz w czasie ferii zimowych. 

Kolejną instytucją jest Biblioteka Publiczna Gminy Jadów. Główna siedziba znajduje się w Jadowie. Oprócz niej funkcjonują :
1)     Filia w Urlach
2)     Filia w Sitnem
3)     Filia w Zawiszynie
4)     Filia w Sulejowie.
Działalność Biblioteki służy głównie rozwijaniu i zaspokajaniu potrzeb czytelniczych społeczności lokalnej oraz upowszechnianiu wiedzy i rozwoju kultury.
 

Cykliczne imprezy kulturalne :

Plenery malarskie w Jadowie
Tradycję plenerów malarskich w Gminie Jadów zapoczątkował w latach 70 ubiegłego stulecia artysta plastyk Julian Raczko. Od 2002 roku plener „Jadowskie Klimaty” jest organizowany corocznie przez Gminny Ośrodek Kultury w Jadowie. Na plener przyjeżdżają artyści z całej Polski, a także z zagranicy. Artyści otrzymują podobrazia i pozostawiają organizatorowi namalowane na nich obrazy. W ten sposób w Gminnym Ośrodku Kultury powstaje galeria, która z roku na rok się powiększa.
 
Plenery rzeźbiarskie w Jadowie
Gminny Ośrodek Kultury w Jadowie organizuje co rok Plenery Rzeźbiarskie, na których gościmy wielu znanych artystów. Każdy plener ma z góry określoną tematykę, np. w roku 2013r. spod dłuta wyszły przepiękne postacie i zwierzęta do szopki bożonarodzeniowej, w roku obecnym (2014) tematyką były zaś figurki do drogi krzyżowej, która powstała przy Sanktuarium św. Krzyża w Jadowie.
 
Wakacyjna przygoda z kulturą w Urlach :
Bogatą ofertę kulturalną oferuje Stowarzyszenie przyjaciół Kultury w Urlach, które wraz z Parafią M.B. Częstochowskiej w Urlach, Mazowieckim Centrum Kultury i Sztuki oraz Gminą Jadów organizuje corocznie w sezonie letnim trzy cykle imprez :
1)   koncerty pod nazwą "Festiwalu Muzyki Kameralnej w Urlach"
2)   cykl występów bardzo ciekawych i znanych ludzi tzw. "Pogodne wieczory"
3)   "Teatr w Urlach".
 Wydarzenia odbywają się w weekendy przy kościele parafialnym w Urlach i przyciągają bardzo dużą publiczność.
 
Jarmarki staroci
Stowarzyszenia Miłośników Urli organizuje „Jarmarki staroci i rękodzieła w Urlach”. Odbywają się one od czerwca do września w każdą trzecia niedzielę miesiąca przy Bibliotece w Urlach. Jarmarki mają już swoja 10 – letnią tradycję. Na jarmarkach znaleźć można przedmioty antyczne, drobne meble, tkaniny, przedmioty artystyczne, wyroby wikliniarskie, tkackie itd. W dniu jarmarku organizowane są również wystawy.
 
Dożynki
Co rok 15 sierpnia odbywają się w Gminie Jadów Dożynki Gminno – Dekanalne. Gospodarzami uroczystości są poszczególne wsie z sołtysem i radnym na czele (co rok inna wieś). Tradycją i najważniejszym punktem uroczystości jest konkurs na wieniec dożynkowy wykonany własnoręcznie przez mieszkańców poszczególnych miejscowości. Wieńce są przepiękne.
 
 

CIEKAWOSTKI:

• 26 kwietnia 1944 w Szewnicy na linii kolejowej przeprowadzono akcje o kryptonimie „TU” wykolejenia pociągu niemieckiego urlopowego SF 77 (jadącego z frontu wschodniego do Berlina) Akcja przeprowadziła kompania Rudy Baonu Harcerskiego "Zośka".  Bral w niej udział Kamil Baczyński
• W 1973 roku (od czerwca do września) w Nadliwiu przebywał Melchor Wańkowicz  wraz ze swoją sekretarką Aleksandrą Ziółkowską przebywał w. Właścicielkami letniska były Maria i Janeczka Wolińskie.
• W Jadowie od maja do lipca 1940 roku stacjonował Wilhelm Hosenfeld  – kapitan Wehrmachtu, który stał się znany po ocaleniu od śmierci polskiego pianisty i kompozytora Władysława Szpilmana w czasie II wojny światowej. Pomagał również wielu Polakom i polskim Żydom w czasie okupacji.
• w latach 1920 – 1923 dziekanem jadowskim był ks. Michał Woźniak (1875 -194)  - beatyfikowany w 1999 r. w gronie 108 Męczenników z czasów II wojny światowej.

BAZA GASTRONOMICZNA I NOCLEGOWA.

 
1.    Ośrodek Wypoczynkowy Exploris w Urlach
www.exploris.pl
ul. Nielubowicza 5,
05-281 Urle Borzymy
Tel. 25 675 49 95
Zaciszne położone wśród lasu kanadyjskie domki w Urlach to doskonałe miejsce wakacyjnego i weekendowego wypoczynku dla rodzin z dziećmi oraz grup zorganizowanych. Bliskość rzeki i piaszczystych plaż oraz doskonale przygotowane zaplecze rekreacyjne spowoduje, że nikt z Gości obiektu nie będzie miał nawet chwili na nudę. Wspaniała leśna okolica będzie dla Państwa doskonałym miejscem zabawy w nordic walking. Oferujemy możliwość zorganizowania spływów kajakowych na rzece Liwiec. Oferujemy dogodne miejsce na grillowanie pod Warszawą.
 
2.Ciok Farm Jadów
Wyglądały, 05-280 Jadów
GPS 52.455526, 21.615251
ciokfarmjadow.pl
Jadów tel. 603 996 412
 
Ciok Farm Jadów to ośrodek specjalizujący się w ujeżdżaniu koni w stylu Western. Głównym celem jest doskonalenie umiejętności w sportowej dyscyplinie Reining. Ciok Farm zapewnia profesjonalną krytą i odkrytą ujeżdżalnię, obsługę stajenną, kowala i weterynarza, odpowiednie wyżywienie, myjkę oraz  solarium. Dostęp online do kamer monitorujących boksy oraz oddzielny padok dla każdego konia.
 
3.Ośrodek Wypoczynkowo – Rekreacyjny „Nadliwie” 
ul. Bitwy Warszawskiej 114
05-281Strachów
www.nadliwie.pl

Położony jest na skrajuNadbużańskiego Parku Krajobrazowego nad brzegiem malowniczej rzeki Liwiec. Teren o powierzchni ponad 3 ha ma charakter parkowo-leśny, porośnięty starodrzewem. Dodatkowym atutem jest bliskość Warszawy (50 km, trasą S8 – ok. 45 min.).
Do dyspozycji Państwa oddajemy:

• 60 miejsc noclegowych,
• duży parking,
• salę bankietowo-konferencyjną do 150 osób,
• wiatę grillową zlokalizowana nad rzeką,
• miejsce na ogniska,
• kajaki,
• plac zabaw dla dzieci,
• plażę,
• boiska do piłki nożnej oraz siatkówki plażowej
• mapy, przewodniki i informatory.

 
4.Agroturystyczny Ośrodek Wypoczynkowy
Urle, ul. Krzywa 38
tel. 25 675 46 01
 
5. Stacja paliw BP
Warmiaki 18
Tel. 25 675-49-90
- stacja paliw
- pokoje do wynajęcia
- restauracja
- sklep
 
6.Bar „Pod Lipą”
Borzymy, ul. Kuracyjna 1
 
7. Bar „Urlanka”
Urle, ul. 1-go Maja 8
 
8.Restauracja „Zacisze”
Urle, ul. Poniatowskiego 3b
 
9.Cukiernia „Pychotka”
Agnieszka Piekut
Wujówka 47a
 
10. „Mini Bar”
Borzymy ul. 11 Listopada 1
 
11. Lodziarnia
Jadów, ul. Poniatowskiego 14
 

Instytucje

 
Urząd Gminy Jadów
Ul. Jana Pawła II 17
05-280 Jadów
Tel. 25 675 40 44 lub 25 675 40 46
faks 25 675 43 84
www.jadow.az.pl
 
Bankomat :BS Łochów/o Jadów ul. Jana Pawła II 21
Poczta :Jadów ul. Jana Pawła II 23, tel. 25 675 40 49

Ośrodki zdrowia :
1.      Praktyka Lekarza Rodzinnego
Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej Elżbieta Mikulska
Jadów, ul. Jana Pawła II 11
            TEL. 25 675-40-55

2.      Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej
Poradnia Medycyny Rodzinnej M.M.M. Domańscy
Jadów, ul. Kościuszki

3.       Domańscy M.M. Poradnia Medycyny Rodzinnej Nzoz,
Urle, ul. Wyszyńskiego 3 
Telefon (25) 675-42-23

Apteki :
Apteka w Jadowie
Pl. Dreszera 16A
Tel. 25 675 40 10
 
Punkt apteczny w Urlach
Punkt Apteczny Arnika
Urle, ul. Poniatowskiego 2
Tel. 25 675 43 45
 

Wykaz ważniejszych telefonów w Gminie Jadów:

 
Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej – 25 675 41 09
Komisariat Policji w Jadowie – 25 675 40 07 lub 997
Ochotnicza Straż Pożarna w Jadowie – 25 675 40 06
Szkoły i przedszkola:
Szkoła Podstawowa w Jadowie – 25 675 40 02
Zespół Szkolno-Przedszkolny w Urlach – 25 675 49 15
Szkoła Podstawowa w Szewnicy – 25 675 76 14
Szkoła Podstawowa w Myszadłach – 25 675 73 51
Szkoła Podstawowa w Nowinkach – 25 675 75 78
Przedszkole Samorządowe w Jadowie – 25 675 40 17
Gimnazjum w Jadowie – 25 675 41 16
Liceum w Urlach – 25 675 12 05
Weterynaria Jadów – 25 675 40 30
 
Biblioteki:
Jadów – 25 675 40 47
Filia Urle – 25 675 49 38
Filia Banku Spółdzielczego Jadów – 25 675 40 04
 

Polub nas na FB

Zapraszamy do polubienia naszej Strony Gminy Jadów na Fb.
Jest nas coraz więcej.
Wystarczy wejść na stronę i polubić.